Szacunek dla zmarłych i środowiska – apel o ekologiczną refleksję podczas Wszystkich Świętych

Podpisanie apelu w siedzibie Polskiej Rady Ekumenicznej. Od lewej: prof. Agnieszka Piskorz-Ryń (Inicjatywa (Nie)zapomniane Cmentarze), bp Andrzej Malicki (Polska Rada Ekumeniczna) i prezydent Tadeusz Truskolaski (Unia Metropolii Polskich). (fot. Anna Hernik)

 

Miliony Polaków odwiedzają cmentarze, aby oddać hołd swoim bliskim, którzy odeszli. Przynosząc kwiaty, zapalając znicze i porządkując nagrobki, wyrażamy pamięć oraz szacunek. Coraz częściej pojawia się jednak pytanie: czy sposób, w jaki oddajemy naszym bliskim cześć, jest przyjazny dla środowiska? Unia Metropolii Polskich, Polska Rada Ekumeniczna oraz Inicjatywa (Nie)zapomniane Cmentarze wydały wspólny apel zachęcający do ekologicznych praktyk na cmentarzach.

Corocznie cmentarze zostają pokryte tonami sztucznych ozdób i wypalonych zniczy, które wkrótce zamieniają się w trudne do przetworzenia odpady. Plastik, sztuczne kwiaty i parafina z lampionów uwalniają szkodliwe substancje, nie służąc ani naturze, ani nam samym. Stosowanie takich produktów staje się coraz większym problemem ekologicznym.

W odpowiedzi na te wyzwania, Unia Metropolii Polskich, Polska Rada Ekumeniczna oraz społeczna Inicjatywa (Nie)zapomniane Cmentarze wydały 2 października wspólny apel „Szacunek dla zmarłych i natury”, który zachęca do bardziej świadomych i zrównoważonych wyborów podczas obchodów Wszystkich Świętych / Pamiątki Umarłych. Celem tej inicjatywy jest uświadomienie społeczeństwu, że pamięć o zmarłych można wyrazić w sposób ekologiczny, ograniczając ilość odpadów i dbając o porządek na cmentarzach.

– Pamięć o zmarłych i troska o środowisko mogą iść w parze – mówi prof. Agnieszka Piskorz-Ryń, pomysłodawczyni apelu i członkini społecznej Inicjatywy (Nie)zapomniane Cmentarze. – Inicjatywa zrzesza m.in. historyków, społeczników, którzy dbają o opuszczone cmentarze, oraz ekspertów, którzy przygotowali społeczny projekt prawa pogrzebowego. Wszyscy my promujemy ekologiczne formy upamiętnienia. Zamiast nadmiaru zniczy i sztucznych kwiatów, zachęcamy do symbolicznego znicza i naturalnej wiązanki. Plastikowe ozdoby szybko stają się nieprzetwarzalnymi odpadami, co szczególnie widać po 1 listopada, jak pokazuje raport „Miejskie nekropolie. Diagnoza sytuacji i wyzwań dotyczących cmentarzy komunalnych w miastach Unii Metropolii Polskich”, który rzuca światło na ważne kwestie związane z funkcjonowaniem miejsc spoczynku. Raport ten dostarcza cennych informacji na temat zarządzania cmentarzami, wyzwań związanych z odpadami cmentarnymi oraz ekologicznych rozwiązań, które mogą przyczynić się do poprawy stanu miejskich nekropolii – przekonuje.

Co można zrobić, by uczcić pamięć bliskich, dbając o środowisko? Autorzy apelu proponują następujące praktyki:

–    Zapal jedną lampkę – nie potrzeba ich więcej.

–    Przynieś naturalne dekoracje – gałązki, liście, suszone kwiaty czy owoce jesieni. Unikaj sztucznych ozdób.

–    Stwórz własnoręcznie stroik z naturalnych materiałów, bez użycia plastiku czy drutu.

–    Wybieraj szklane znicze lub wykonaj własny znicz z wosku pszczelego bądź sojowego w ceramicznej podstawce.

–    Unikaj sztucznych wiązanek, zwłaszcza tych z cementowymi doniczkami. Jeśli już je masz, używaj ich przez kolejne lata.

–    Segreguj śmieci na cmentarzu.

–    Pieniądze, które zaoszczędzisz dzięki bardziej ekologicznym wyborom, przeznacz na wsparcie żywych – przekaż je na fundację chroniącą stare cmentarze, lokalne hospicjum lub inną organizację dobroczynną.

 

Niezwykle ważne jest, by nie tylko dbać o groby, ale także mieć na uwadze, jaki wpływ nasze działania mają na środowisko. Znicze, wiązanki i inne ozdoby często są trudne do segregacji, co prowadzi do zalegających przy cmentarzach gór odpadów. Zbyt często pojemniki przeznaczone do segregacji zawierają odpady zmieszane, co uniemożliwia ich późniejsze przetworzenie.

– Troska o środowisko powinna być integralną częścią naszego codziennego życia, a cmentarze nie są tutaj wyjątkiem. Wprowadzanie zasad selektywnej zbiórki odpadów, ograniczanie liczby zniczy i sztucznych kwiatów oraz promowanie naturalnych form dekoracji nagrobków to kroki, które pozwolą nam uczcić pamięć bliskich, dbając jednocześnie o planetę. Działania proekologiczne muszą stać się nieodłącznym elementem przyszłości cmentarzy – mówi Tadeusz Truskolaski, prezydent Białegostoku i prezes Unii Metropolii Polskich.

„Apelujemy: przemyślmy nasze działania. W tych szczególnych dniach, zamiast nadmiaru przedmiotów, które za chwilę staną się odpadami, niszczą środowisko, okażmy pamięć w sposób bardziej świadomy i ekologiczny. (…) Niech ten rok będzie początkiem zmian. Każdy mały krok ma znaczenie. Możemy uczcić pamięć naszych bliskich, dbając jednocześnie o świat, który po sobie zostawimy” – czytamy w apelu.

– Pamięć o zmarłych jest ważna, bo jako chrześcijanie wierzymy, że łączy nas z nimi nie tylko przeszłość, ale też przyszłość – będziemy z nimi dzielili wieczność. Ważne jest też to, w jakich warunkach będą żyły przyszłe pokolenia na Ziemi, która została nam podarowana przez Boga – mówi bp Andrzej Malicki, prezes Polskiej Rady Ekumenicznej. – Potrzebujemy o nią zadbać, szczególnie, gdy doświadczamy konsekwencji zmian klimatycznych. Dlatego zachęcamy, aby wspominać zmarłych w sposób, który jest przyjazny naszej planecie, a tym samym i przyszłym pokoleniom. Bo wtedy jest szansa, że i one będą także nas wspominać jako tych, którzy dawali dobre świadectwo swojej wiary. Nakaz miłości bliźniego to także okazywanie wdzięczność tym, którzy zmarli i troska o przyszłość naszych wnuków.

„Pamiętajmy – dla zmarłych najważniejsza jest nasza pamięć, a nie ilość przedmiotów na ich grobach” – konkludują autorzy apelu.

 

Czytaj: Szacunek dla zmarłych i natury. Apel przed Świętem Zmarłych