Europejscy chrześcijanie wobec wyzwań ekologicznych
Pod hasłem „Pojednani ze stworzeniem. Wezwanie do pilnych działań w sprawie klimatu i bioróżnorodności” odbyło się Zgromadzenie Ogólne Europejskiej Sieci Współpracy Ekologicznej Chrześcijan. Dyskutowano m.in. o teologicznej refleksji w kontekście zmian klimatycznych, o roli Kościołów wobec Europejskiego Zielonego Ładu, a także o dobrych praktykach ekologicznych Kościołów. Wśród zaprezentowanych inicjatyw znalazły się również te, które podejmuje Polska Rada Ekumeniczna.
13. Zgromadzenie Ogólne Europejskiej Sieci Współpracy Ekologicznej Chrześcijan (ECEN) miało się odbyć w zeszłym roku w Akademii Ewangelickiej w Bad Herrenalb w Niemczech. Ze względu na pandemię COVID-19 zostało przesunięte o rok. Ostatecznie odbyło się online od 31 maja do 1 czerwca. Wzięło w nim udział ponad 200 osób – przedstawicieli różnych Kościołów, organizacji ekumenicznych, ekologicznych, młodzieżowych, świata nauki i polityki głównie z Europy, ale też z Afryki, Ameryki i Azji. Obecni byli również przedstawiciele Polskiej Rady Ekumenicznej.
Pozdrowienia przekazali uczestnikom sekretarze generalni Konferencji Kościołów Europejskich Jørgen Skov Sørensen i Rady Konferencji Episkopatów Europy o. Martin Michalíček. – Chciałbym podkreślić rolę Kościołów i ruchu ekumenicznego inicjujących dyskurs dotyczący ochrony środowiska i nalegających, by zająć się tym problemem jeszcze zanim stało się to popularne – powiedział Jørgen Skov Sørensen.
Ekonomia umiaru i etos ascezy
W pierwszej części konferencji prelegenci zastanawiali się, czy zmiany klimatyczne i zrównoważona przyszłość stanowią szczególny problem teologiczny. – W walce o pojednanie z ziemią Kościoły są zobowiązane do tego, by wnieść teologiczną koncepcję przerwania instrumentalnego i nastawionego wyłącznie na osiągnięcie celu sposobu myślenia i działania. Mają orędować za ugruntowaną praktyką społeczną niedzieli. Praktyka ta publicznie celebruje dobre życie w ramach ekonomii umiaru, a mianowicie uznanie godności jednostki, pojednaną i zrównoważoną wspólnotę oraz podnoszącą na duchu troskę o stworzenie – przekonywał bp Jochen Cornelius-Bundschuh z Ewangelickiego Kościoła Krajowego w Badenii.
Prawosławny punkt widzenia przedstawił abp Hiob, przedstawiciel Patriarchatu Konstantynopolitańskiego przy Światowej Radzie Kościołów. Zwracał uwagę na trzy elementy chrześcijańskiej refleksji ekologicznej: człowiek jako zarządca świata, ascetyczny sposób życia i eucharystyczna relacja ze stworzeniem. – Teologia prawosławna wzywa ludzkość do rozwijania etosu ascezy, co zakłada umiar, trzeźwość i opanowanie – mówił. Tłumaczył, że ascetyczny sposób życia oznacza umiar poprzez praktykę postu, ale też kultywowanie solidarności z całym stworzeniem.
Zielony Ład i Kościoły
Podczas Zgromadzenia ECEN odbyła się dyskusja panelowa na temat roli Kościołów w Europejskim Zielonym Ładzie. – Kościoły mogą dawać przykład, wprowadzać dobre praktyki, prowadzić kampanie – mówiła Zélie Peppiette, była urzędniczka Komisji Europejskiej. Andy Atkins, dyrektor brytyjskiego oddziału sieci współpracy A Rocha, podkreślał, że chrześcijanie mają mandat do działania w sprawie kryzysu ekologicznego. – Nie można przeprowadzić zmiany bez wsparcia ludzi. Duża rola w tym społeczeństwa obywatelskiego, organizacji pozarządowych, Kościołów – przekonywał András Huszár z Centrum Zielonej Polityki na Węgrzech. Zwracał uwagę, że Kościoły są dobrym kanałem komunikacji globalnej.
– Samo istnienie Zielonego Ładu już jest sukcesem społeczeństwa obywatelskiego. Teraz potrzebujemy głośnego głosu społeczeństwa obywatelskiego, w tym Kościołów, w sprawie domagania się implementacji tego programu – mówił europarlamentarzysta Sven Giegold. Jego zdaniem siłą Kościołów jest to, że są zakorzenione lokalnie, mają wpływ moralny na ludzi, ale też na politykę. Podkreślił, że konieczna jest dyskusja o tym, co to znaczy „wystarczająco”, o wolności do życia zgodnie z filozofią „mniej”. – Powinniśmy też rozmawiać o różnicach między bogatymi i biednymi oraz o tym, kto powinien wziąć większą odpowiedzialność. W sprawach klimatu potrzebujemy rozwiązań na poziomie światowym, musimy podzielić się dochodami i technologią. I o tym Kościoły mówią od zawsze – przekonywał.
Ekologiczne działania chrześcijan
Zgromadzenie ECEN było też okazją do zaprezentowania dobrych praktyk. Omówionych zostało pięć międzynarodowych ekologicznych programów partnerskich: austriacko-rumuński, ukraińsko-ormiański, białorusko-litewski, węgiersko-szkocki i niemiecko-polski. Dotyczyły one m.in. prowadzenia edukacji ekologicznej w parafiach, sadzenia drzew czy zwiększania bioróżnorodności. W kontekście partnerstwa niemiecko-polskiego mówiono o zorganizowanych konferencjach i konsultacjach, których wynikiem są zaawansowane już prace, które Polska Rada Ekumeniczna prowadzi nad adaptacją niemieckiego programu Zielony Kogut na gruncie polskim. Jest to program zarządzania środowiskowego w instytucjach kościelnych, połączony z certyfikacją ekologiczną.
Zaprezentowano również dobre praktyki w kilku Kościołach w Europie (Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy). Wymieniano m.in. zwiększanie efektywności energetycznej budynków, przejście na energię odnawialną, monitoring emisji, długookresowe planowanie akcji na rzecz ochrony klimatu, przeznaczanie konkretnej części podatku kościelnego na rzecz działań dotyczących klimatu, zachęcanie do jazdy na rowerze, ograniczanie marnotrawstwa.
Frustracja i nadzieja
Odbyła się również dyskusja panelowa przedstawicieli młodzieży na temat sprawiedliwości klimatycznej. Wzięli w niej udział reprezentanci Ekumenicznej Rady Młodzieży w Europie (EYCE), Światowej Federacji Studentów Chrześcijańskich, Klimatycznej Sieci Współpracy Młodych Chrześcijan w Wielkiej Brytanii, Młodzieży Światowej Federacji Luterańskiej, a także Zielonego Domu – duszpasterstwa młodzieżowego w Bogafjell w Norwegii. Ta ostatnia organizacja jest laureatem nagrody Romana Jurigi za 2020 r., przyznawanej przez ECEN za inspirujące projekty ekologiczne Kościołów w Europie. Podczas dyskusji młodzi ludzie mówili, że w kwestii sprawiedliwości klimatycznej odczuwają mieszankę dwóch uczuć: frustracji i nadziei. Ubolewali, że nie są podejmowane konieczne działania w zakresie przeciwdziałania zmianom klimatycznym.
Konferencja zakończyła się prezentacją planów na najbliższe miesiące. Tegoroczny temat Czasu dla Stworzenia (1 września – 4 października) brzmi „Dom dla wszystkich”. W grudniu w Glasgow odbędzie się szczyt klimatyczny COP26, na którym obecne będą organizacje ekumeniczne i wyznaniowe. W 2022 r. w Karlsruhe planowane jest natomiast Zgromadzenie Ogólne Światowej Rady Kościołów. Tematyka ekologiczna również będzie na nim obecna (m.in. kryzys klimatyczny i wodny w kontekście pandemii COVID-19 i ludności autochtonicznej). Z kolei kolejne Zgromadzenie Ogólne ECEN odbędzie się od 11 do 15 czerwca 2022 r. w Akademii Ewangelickiej w Bad Herrenalb.
Michał Karski
Zobacz też: Europejska Sieć Współpracy Ekologicznej Chrześcijan
Aktualności
- Szacunek dla zmarłych i środowiska – apel o ekologiczną refleksję podczas Wszystkich Świętych
- Rozpoczęła się Ekumeniczna Pielgrzymka dla Sprawiedliwości Klimatycznej
- Zaproszenie na nabożeństwo z okazji Czasu dla Stworzenia
- Czas dla Stworzenia 2024
- Zapraszamy na Ekumeniczną Pielgrzymkę dla Sprawiedliwości Klimatycznej
- Ekumeniczna Pielgrzymka dla Sprawiedliwości Klimatycznej 2024
- Nabożeństwo z okazji Czasu dla Stworzenia
- Czas dla Stworzenia 2023
- Zapraszamy na wykład o pszczołach
- Ule na tarasie siedziby PRE